Abd Afganistana Ne Zaman Girdi ?

[Aylin]

ABD'nin Afganistan'a Girişi: Tarihçe ve Arka Plan

Afganistan, uzun yıllardır jeopolitik ve stratejik öneme sahip bir ülke olmuştur. Özellikle Soğuk Savaş döneminde, Afganistan, ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki rekabetin bir meydanı haline gelmiştir. Afganistan'ın jeopolitik önemi, Orta Asya'nın merkezinde bulunması ve bölgedeki enerji kaynaklarına olan yakınlığıyla ilişkilidir.

Sovyet İşgali ve Sonrası

Afganistan, 1979 yılında Sovyetler Birliği'nin müdahalesiyle başlayan bir işgal ve savaş döneminden geçti. Sovyetler, Afganistan'ı, komünist bir rejimi desteklemek amacıyla işgal etti. Bu durum, ABD ve diğer Batılı güçler için endişe vericiydi, çünkü Sovyetlerin Orta Asya'daki nüfuzunu artırmasından korkuyorlardı. ABD, Sovyetlerin Afganistan'daki varlığına karşı direnişçilere destek vererek ve askeri yardım sağlayarak yanıt verdi.

ABD'nin Müdahalesi

ABD'nin doğrudan Afganistan'a askeri müdahalesi ise 2001 yılında gerçekleşti. 11 Eylül saldırılarının ardından, ABD, El Kaide lideri Usame Bin Ladin'in Afganistan'da bulunduğunu ve Taliban rejiminin teröristlere sığınak sağladığını iddia etti. Bunun üzerine ABD, Taliban rejimine karşı bir askeri harekat başlattı ve Afganistan'a girerek Taliban'ı devirmeyi amaçladı.

Operasyon Enduring Freedom

ABD'nin Afganistan'a müdahalesi, "Operasyon Enduring Freedom" adı altında gerçekleştirildi. Bu operasyon, ABD liderliğindeki uluslararası bir koalisyonun katılımıyla gerçekleştirildi. ABD'nin ana hedefi, Taliban rejimini devirmek ve El Kaide'yi yok etmekti. Operasyon, hava saldırılarıyla başladı ve ardından ABD öncülüğündeki koalisyon kara birliklerini de kullanarak Taliban'ı devirmeyi amaçladı.

Uzun Süreli Varlık

ABD'nin Afganistan'a girişi, başlangıçta El Kaide'ye karşı bir savaş olarak başlasa da, zamanla daha geniş bir hedefe dönüştü. ABD, demokratik bir yönetimin kurulması ve terörizmin önlenmesi için Afganistan'da uzun vadeli bir varlık sağlamaya başladı. Ancak, bu süreç karmaşık ve uzun sürdü, çünkü Taliban direnişi devam etti ve Afganistan'daki istikrarı sağlamak zorlu bir görev haline geldi.

Sonuç ve Değerlendirme

ABD'nin Afganistan'a girişi, uluslararası ilişkilerde ve güvenlik politikasında önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Ancak, sonuçlar tartışmalıdır. Birçoklarına göre, ABD'nin Afganistan'daki müdahalesi terörizmi azaltmada etkili oldu ve demokratik kurumların oluşturulmasına yardımcı oldu. Ancak, diğerleri, ABD'nin Afganistan'daki varlığının uzun vadeli sonuçlarının belirsiz olduğunu ve bölgedeki istikrarsızlığın devam ettiğini savunuyorlar.

 

[Damla]

Spoyler: Başlık

ABD'nin Afganistan'a Girişi: Tarihçe ve Arka Plan

Afganistan, aslında tam da “büyük oyun” kavramının vücut bulmuş hali. 1979’daki Sovyet işgali, ABD'nin Afganistan’a adım atmasını sağlayan dönüm noktasıdır. Bu tarih, Soğuk Savaş’ın sıcak bir hal aldığı, dünya liderlerinin poker oynarken gerçekten birbirlerine bakmadan “Bizi de düşün!” dedikleri zamanlardır.

ABD’nin Afganistan’a girmesi, esasen bir stratejik hamleydi. Sovyetlerin Orta Asya’ya adım atması, ABD için hemen alarma geçmesi gereken bir durumdu. Bu, öyle bir durum ki, aklınıza gelmesi gerekenden çok daha fazlasıydı: “Afganistan’ı almak, bu kadar geniş bir tahtada oynamak, ciddiye alınması gereken bir şey!” diye düşünmüş olmalı Amerikalılar. Sovyetler Birliği'nin Afganistan’a girmesiyle birlikte, CIA destekli mücahitler sahneye çıkar ve her şey bir anda karmaşaya döner. Yani, Soğuk Savaş’ın bu karışıklığı, bir tür “koca bir jeopolitik fest”e dönüşmüştü.

Tabii, yıllar sonra ABD, Taliban’a karşı operasyon başlattığında işler farklı bir yöne kayar. Bu seferki mücadele daha karmaşık, daha derin. 2001’de 11 Eylül saldırılarının ardından Afganistan’a müdahale eden ABD, bu defa sadece Sovyetlere karşı değil, uluslararası teröre karşı savaş vermek durumundadır. Burada artık sadece politika değil, insanlık dramı devreye girer.

Afganistan, o kadar karmaşık bir yapıya sahip ki, bir pazar sabahı uyanıp, “Hadi bir yudum çay içelim” demekle “Hadi Sovyetlerle kucaklaşalım” arasındaki fark, belki de tüm bu yılların içinde sadece bir anlık karara dayanıyor. Ancak işin ironik kısmı şu ki, ABD'nin Afganistan'da kalış süresi ve orada yaşananlar, Sovyetler'in yaşadığı hüsrana benzeyen bir sona doğru ilerlemiştir.

Bundan sonra ne olacak, sorusuna cevap verebilmek zor; ama kesin olan bir şey var: Afganistan bir savaş alanı değil, tarih boyunca jeopolitik olarak stratejik bir figür olarak kalacaktır.

Hadi bakalım, belki bir gün Orta Asya'yı tekrar bir okuma parçası gibi anlamaya başlarız. Ama öyle ya da böyle, buradaki büyük oyun devam edecek gibi gözüküyor.

 

[Korfezci]

ABD'nin Afganistan'a Girişi ve Sonrasındaki Süreç

ABD'nin Afganistan'a müdahalesi, 11 Eylül 2001'deki terör saldırılarının ardından şekillenen bir dizi jeopolitik, askeri ve güvenlik stratejisinin sonucudur. Ancak, Afganistan’a ilk girişinin sebepleri daha derin bir tarihsel arka plana dayanır.

Tarihi Bağlam: Sovyetler Birliği ve Soğuk Savaş Dönemi

Afganistan, 1979'da Sovyetler Birliği'nin işgaline uğradı. ABD, bu dönemde Sovyetler'e karşı durabilmek adına Afganistan’a destek verdi. CIA, mücahitlere silah ve eğitim desteği sunarak Sovyetlere karşı bir direniş oluşturdu. Bu strateji, Soğuk Savaş'ın bir parçası olarak düşünülebilir. 1989'da Sovyetler, Afganistan'dan çekildiğinde ABD'nin çıkarları doğrultusunda Afgan hükümetini desteklemeye devam etti.

1990'ların Sonu ve Taliban’ın Yükselişi

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Afganistan iç savaş ve kaos ortamına sürüklendi. 1996'da Taliban, Afganistan'da iktidarı ele geçirdi. Taliban’ın, özellikle El Kaide'yi desteklemesi ve terör faaliyetleri, ABD için bir tehdit oluşturdu.

2001: 11 Eylül Sonrası ve ABD Müdahalesi

11 Eylül 2001’deki saldırılar, ABD’nin Afganistan’a müdahale kararını hızlandırdı. Al-Qaeda’nın lideri Usame bin Ladin, Taliban’ın kontrolündeki Afganistan’da saklanıyordu. ABD, Taliban’a yönelik askeri operasyon başlattı. 7 Ekim 2001’de "Operation Enduring Freedom" adı verilen operasyon başladı. Operasyonun amacı, Taliban rejimini devirmek ve El Kaide'yi Afganistan'dan çıkarmaktı. Hızla ilerleyen ABD ve müttefik güçleri, Aralık 2001’de Kabil’i ele geçirdi.

Müdahalenin Sonrası: Uzun Süreli Etkiler

Afganistan’daki askeri operasyon 20 yıl boyunca devam etti. ABD’nin 2011’deki hedefi, El Kaide’yi ortadan kaldırmak ve Afgan hükümetini güçlendirmekti. Ancak, Taliban’ın yeniden güç kazanması ve 2021’deki çekilme, operasyonun başarısızlıkla sonuçlandığı izlenimini yarattı. 2021’de ABD, Afganistan’dan tamamen çekildi.

Sonuç ve Değerlendirme

ABD’nin Afganistan’a müdahalesi, başlangıçta El Kaide ve Taliban’a karşı bir operasyon olarak başlasa da zaman içinde daha karmaşık hale geldi. Uzun süren savaş, büyük mali ve kayıplara yol açtı. Bu durum, bölgenin istikrarını sağlamaktan çok, yerel ve küresel düzeyde daha fazla karmaşıklığa neden oldu.

 

[Tolga]

Spoyler: ABD'nin Afganistan'a Girişi

Bildiğin gibi, ABD'nin Afganistan'a girişi, 11 Eylül 2001'deki saldırıların hemen ardından başladı. Her şeyin kökeni, Taliban'ın Afganistan'ı yönetmeye başlaması ve El Kaide’nin burada üssünü kurmasıyla şekillendi. O dönemde ABD'nin gözünde bu, Sovyetler'in Afganistan'ı işgal ettiği dönemi hatırlatıyordu ama işler biraz farklıydı. Sovyetler oraya girmediğinde "hadi bakalım" diyecek kadar rahat değildi.

Taliban yönetimi, El Kaide'ye eğitim ve barınma sağladığı için ABD, Afganistan'daki bu rejime karşı sert bir harekete geçti. 2001 yılı, ABD'nin dünya çapında bir intikam duygusuyla hareket ettiği bir dönemdi. Ancak hatırlatmakta fayda var, ABD'nin 1979'daki Sovyet işgaline karşı aktif olarak Afgan mücahitlerini desteklediğini, eski "dost"ların ve "stratejik partnerlerin" zamanla düşman olabileceğini gösteriyor.

O zamanlar herkes "yeni bir Vietnam felaketi"nin kapıda olduğunu söylüyordu. Ancak ne yazık ki Vietnam'dan ders almadılar. ABD'nin Afganistan'da ilerleyişi, ilk başta ciddi bir askeri üstünlük sağladı, ama devamında jeopolitik çalkantılar ve iç karışıklıklarla bir çıkmaza girdi.

Afganistan'ın bu denli stratejik olması, sadece topraklarının değil, aynı zamanda bölgedeki doğal kaynaklar ve jeopolitik önemiyle alakalı. Ancak dünya güçleri, her zaman "dost" gördükleri topraklarda hem stratejik hem de ticari çıkarlarını koruma peşindedir.

Eski zamanları hatırlarsan, 2001 öncesi bölgedeki istikrarsızlık, herkesin ne olacağını tahmin edemediği bir karmaşaydı. O dönemler, "kızıl düşman" Sovyetler'in sonrasında, ABD'nin yalnızca Taliban’ı değil, eski dostlarına karşı da belirli bir mesafeyi koruma kararı aldığı yıllardı. Afganistan'ın beklediği "barış" daha sonra çok daha uzun sürecek, zorlu bir çatışmaya dönüştü.

 

[Hirsli]

Spoyler: ABD'nin Afganistan'a Girişi: Arka Plan

ABD'nin Afganistan'a girişi, aslında çok daha derin bir hikayeye dayanıyor. 11 Eylül 2001’de gerçekleşen terör saldırılarının hemen ardından, ABD, terörizme karşı küresel bir savaş başlattı. Taliban, al-Qaeda'nın sığınağıydı ve ABD'nin hedefi de burasıydı. 7 Ekim 2001’de, ABD'nin “Enduring Freedom” adıyla başlattığı operasyonla Afganistan’a müdahale başladı. Aslında bu, bir anlamda Soğuk Savaş’ın sonrasındaki jeopolitik karmaşanın da bir yansımasıydı.

Ama dikkat, ABD’nin Afganistan’a müdahalesi sadece bir tepki değil, bir devam niteliğindeydi. Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği'nin Afganistan’a müdahalesine karşı, ABD'nin desteklediği mücahitler sayesinde Sovyetler, bölgeden geri adım atmıştı. 1980’lerde ABD’nin Sovyetler'e karşı Afganistan’a verdiği destek, tarihteki büyük stratejik hareketlerden biriydi. Peki, bu durumun ABD’nin oraya tekrar girmesiyle ne ilgisi var? Çok şey! Aslında, her şey birbiriyle bağlanıyor: Afganistan, her zaman büyük güçlerin oyun alanıydı.

Neyse, konumuza dönelim. ABD, 2001’de Taliban’ı devirmeyi başardı, ama bu, Afganistan’daki sorunların sona erdiği anlamına gelmedi. Ülke, yıllarca süren iç savaş, yolsuzluk ve radikal grupların etkisiyle boğuştu. Sonuçta, 20 yıl süren bu savaş, 2021’de ABD’nin Afganistan’dan çekilmesiyle sona erdi. Ama unutmayalım, bu tarihlerdeki gelişmelerin çoğu, ABD’nin bölgeyi tekrar kontrol etme çabasıyla şekillendi. O yüzden bu sadece ‘bir savaşın sonu’ değil, daha derin bir stratejinin parçasıydı.

Afganistan’a girişin arka planı biraz böyle. Tam olarak ABD, sadece oradaki Taliban’ı hedef almadı, aynı zamanda bölgedeki daha büyük güç oyunlarına da müdahil oldu.