Plesenta prevya Gebeligin hangi haftasnda meydana gelirse gelsin vajinal kanama mutlaka doktor degerlendirmesi gerektiren bir durumdur. Kanamann cok hafif olmas ya da bir sure sonra kendiliginden kesilmesi, doktor kontrolunden vazgecmek icin bir neden teskil etmemelidir. Plasenta Prevya (Plasentann dogum kanalnn girisini tkamas) Tanm Gebe uterusunun serviksle birlestigi bolgeye alt segment ad verilir. Bu bolge uterus kaslarnn bittigi ve serviks bagdokusun basladg ara bolgedir. Bu ara bolgede ilerleyen gebelikle cok onemli degisiklikler meydana gelir. Uterus buyudukce alt segment gevser ve serviksin yumusamasna katkda bulunur. Dogum eylemi basladgnda bu bolgedeki gevseme en ust seviyeye ulasr. Normal sartlarda uterusun yukar ksmlarnda yerlesen ve gelisen plasentann cesitli nedenlerle alt segmente yerlesmesi plasenta prevya (previa:latince "yolu tkayan", burada yol-dogum kanaldr) olarak tanmlanr. Plasenta prevya'nn en buyuk tehlikesi ciddi olabilen kanamalara yol acmas ve bebegin dogum kanalna girmesine engel olmasdr. Plasenta prevya alt segmenti ksmen ya da tumuyle kapatarak bebegin uterustan dogum kanalna girmesine engel olur. Bu durumlarda dogum eylemi basladgnda dogum kanalna giremeyen bebegin dogumu yalzca sezaryenle gerceklesebilir. Alt segmentin gelisme ve yumusama surecinde plasentann alt yuzunde bulunan damar uclar ackta kaldgnda kanama baslar. Alt segment yumusamas ne kadar fazla ve ne kadar hzl olursa (dogum eylemi baslamas bu sureci cok hzlandrr) kanama da o kadar siddetli olur. Plasenta alt segmentin uzerine tumuyle oturmussa hayat tehdit eden kanamalar ortaya ckabilir. Baz gebeliklerde erken donemlerde servikse yakn bir yerlesim gosteren plasenta uterusun buyumesiyle serviksten uzaklasabilir. Bu yuzden plasenta prevya tans genellikle 26-28. haftadan sonra kesinlesir. Placenta previa kimlerde ve neden olur? Implantasyon (dollenen yumurtann uterusa yerlesimi) uterusun en verimli ve en uygun bolgesinde gerceklesir. Genellikle cok genis bir endometrium alannda embriyonun yerlesecek bir yer bulmas cok zor olmaz. Ancak daha onceden gecirilen siddetli endometritler (endometrium (rahim ic tabakas) enfeksiyonlar), endometriumun yapsn bozan miyom gibi kitleler ya da cok fazla sayda dogum ya da kurtaj endometriumun baz alanlarn embriyonun yerlesmesine elverissiz hale getirir. Endometriumda kendine yerlesecek yer arayan embriyo son care olarak uterusun en alt ksmna kadar gider ve gebeligin ileri donemlerinde alt segment haline gelecek yerde yerleserek buyumeye baslar. Servikal kanala yaknlgna gore kanaln girisini ksmen ya da tam kapatacak sekilde yerlesim gosterdiginde plasenta prevya meydana gelir. Plasenta prevya her gebelikte ortaya ckabilir. Ancak ozellikle asagdaki risk faktorlerini tasyanlarda daha sk gozlenir: cok sayda dogum yapms olanlar; dusuk ve kurtaj says fazla olanlar; cogul gebelik tasyanlar; iki gebelik aras suresi ksa olanlar; uterusa ait tumorleri olanlar (miyom-ozellikle endometrium tabakasna yakn yerlesim gosteren submukoz tipte olanlar); uterusta dogumsal baz gelisim kusurlar olanlar; gecirilmis endometrit oykusu olanlar; ileri anne yas olanlar; siddetli kanszlg olanlar; fetusun uterusta anormal yerlesimi (makat ya da yan durus); Gorulme sklg Plasenta prevya dort ve daha fazla sayda dogum yapms olanlarda 1/20 orannda gorulur. Ilk gebeligini yasayanlarda ise nadirdir ve 1/250 orannda gorulur. Bir kez plasenta prevya olustugunda diger bir gebelikte tekrarlama riski 12 kat artar. Plasenta prevyalarn %4'unde placenta accreata (plasenta akreata) ad verilen riskli bir durum meydana gelir. Placenta akreata plasentann uterusun lifleri arasna yerlesmesi durumudur. Baz durumlarda plasenta ozellikle eski sezaryan kesisinin bulundugu bolgeye yerlesirse uterusu o bolgeden delerek ciddi kanamalara ve fetusun olmesine yol acabilir. Placenta akreata dogum sonras plasentann ayrlmamas ve asr kanama olmasyla kendini belli eden ve uterusun ameliyatla alnmasna (histerektomi) kadar gidebilen ciddi bir durumdur. Belirtileri Plasenta prevya en sk 34. gebelik haftasndan sonra ortaya ckan agrsz kanama seklinde belirti verir. Ilk kanama cinsel iliskide, vajinal muayene esnasnda ya da durup dururken olabilir. Kanamann nedeni olgunlasmaya baslayan alt segmentin ustunde yer alan plasentadaki kan damarlarnn aclmasdr. Ilk kanama bazen cok siddetli de olabilir. Plasenta prevyada en sk duzensiz aralklarla ortaya ckan ve kendiliginden duran ancak cinsel iliski, asr yorgunluk gibi durumlarda tekrarlayan kanamalar soz konusu olur. Baz durumda plasenta prevya plasentann erken ayrlmasna neden olur. Ablasyo plasenta (plasentann erken ayrlmas) Tedavi yaklasm Tum kanamal gebelerde alnan ilk onlemler alnr. Agr kanama ile seyreden durumlarda eger kanama onlemlerle durdurulamyorsa gebelik haftas ne olursa olsun sezaryenle dogum gerceklestirilir. Sezaryende genellikle alt segment insizyonu tercih edilir. Gebeligin ufak oldugu ve alt segmentin henuz gelismedigi durumlarda, yan durusta, ya da plasentann alt segmente kesi yapmay engelleyecek yerlesimde olmas durumunda klasik insizyon ile dogum gerceklestirilir. 36. gebelik haftasndan sonra ortaya ckan kanamalarda bebek "olgunlasms" kabul edildiginden genellikle sezaryen icin fazla beklenmez. 36 haftann altndaki gebeliklerde kanama hafifse veya onlemlere cevap veren bir kanama soz konusuysa anne adaynn durumu tumuyle kontrol altnda tutularak bebegin olgunlasmas icin bir sure beklenebilir. Bekleme surecinde akciger gelisimini tesvik etmek amacyla kortizon uygulamas yaplabilir. Bekleme surecinde anne adayna kaybettigi kan tamamlamak icin haftada 2-3 uniteden daha fazla kan verilmesi gerekirse genellikle daha fazla beklenmeden dogum gerceklestirilir. Plasenta prevya erken dogum tehdidi zemininde de kanamaya baslayabilir. Bu yuzden uterusta kaslma saptanrsa, yani kanamayla beraber erken dogum eylemi bulgular varsa tokoliz (dogum eyleminin durdurulmas) denenir. Anne aday ile esi arasnda Rh uygunsuzlugu soz konusuysa mutlaka koruyucu amacl Anti-Rh immunglobulini (Rhogam) uygulanr. cok sayda dogum yapms olanlar; dusuk ve kurtaj says fazla olanlar; cogul gebelik tasyanlar; iki gebelik aras suresi ksa olanlar; uterusa ait tumorleri olanlar (miyom-ozellikle endometrium tabakasna yakn yerlesim gosteren submukoz tipte olanlar); uterusta dogumsal baz gelisim kusurlar olanlar; gecirilmis endometrit oykusu olanlar; ileri anne yas olanlar; siddetli kanszlg olanlar; fetusun uterusta anormal yerlesimi (makat ya da yan durus); Gorulme sklg Plasenta prevya dort ve daha fazla sayda dogum yapms olanlarda 1/20 orannda gorulur. Ilk gebeligini yasayanlarda ise nadirdir ve 1/250 orannda gorulur. Bir kez plasenta prevya olustugunda diger bir gebelikte tekrarlama riski 12 kat artar. Plasenta prevyalarn %4'unde placenta accreata (plasenta akreata) ad verilen riskli bir durum meydana gelir. Placenta akreata plasentann uterusun lifleri arasna yerlesmesi durumudur. Baz durumlarda plasenta ozellikle eski sezaryan kesisinin bulundugu bolgeye yerlesirse uterusu o bolgeden delerek ciddi kanamalara ve fetusun olmesine yol acabilir. Placenta akreata dogum sonras plasentann ayrlmamas ve asr kanama olmasyla kendini belli eden ve uterusun ameliyatla alnmasna (histerektomi) kadar gidebilen ciddi bir durumdur. Belirtileri Plasenta prevya en sk 34. gebelik haftasndan sonra ortaya ckan agrsz kanama seklinde belirti verir. Ilk kanama cinsel iliskide, vajinal muayene esnasnda ya da durup dururken olabilir. Kanamann nedeni olgunlasmaya baslayan alt segmentin ustunde yer alan plasentadaki kan damarlarnn aclmasdr. Ilk kanama bazen cok siddetli de olabilir. Plasenta prevyada en sk duzensiz aralklarla ortaya ckan ve kendiliginden duran ancak cinsel iliski, asr yorgunluk gibi durumlarda tekrarlayan kanamalar soz konusu olur. Baz durumda plasenta prevya plasentann erken ayrlmasna neden olur. Ablasyo plasenta (plasentann erken ayrlmas) Tedavi yaklasm Tum kanamal gebelerde alnan ilk onlemler alnr. Agr kanama ile seyreden durumlarda eger kanama onlemlerle durdurulamyorsa gebelik haftas ne olursa olsun sezaryenle dogum gerceklestirilir. Sezaryende genellikle alt segment insizyonu tercih edilir. Gebeligin ufak oldugu ve alt segmentin henuz gelismedigi durumlarda, yan durusta, ya da plasentann alt segmente kesi yapmay engelleyecek yerlesimde olmas durumunda klasik insizyon ile dogum gerceklestirilir. 36. gebelik haftasndan sonra ortaya ckan kanamalarda bebek "olgunlasms" kabul edildiginden genellikle sezaryen icin fazla beklenmez. 36 haftann altndaki gebeliklerde kanama hafifse veya onlemlere cevap veren bir kanama soz konusuysa anne adaynn durumu tumuyle kontrol altnda tutularak bebegin olgunlasmas icin bir sure beklenebilir. Bekleme surecinde akciger gelisimini tesvik etmek amacyla kortizon uygulamas yaplabilir. Bekleme surecinde anne adayna kaybettigi kan tamamlamak icin haftada 2-3 uniteden daha fazla kan verilmesi gerekirse genellikle daha fazla beklenmeden dogum gerceklestirilir. Plasenta prevya erken dogum tehdidi zemininde de kanamaya baslayabilir. Bu yuzden uterusta kaslma saptanrsa, yani kanamayla beraber erken dogum eylemi bulgular varsa tokoliz (dogum eyleminin durdurulmas) denenir. Anne aday ile esi arasnda Rh uygunsuzlugu soz konusuysa mutlaka koruyucu amacl Anti-Rh immunglobulini (Rhogam) uygulanr.