Uzun yıllar Galatasaray’da futbolculuk ve teknik yöneticilik yapan Türk futbolunun efsane isimlerinden Fatih Terim, sessizliğini bozdu. Sarı kırmızılı kulüpten ayrılışının akabinde kulüp başkanlığı bakılırsavine gelip gelmeyeceği merak edilen Terim, hem gündeme birebir vakitte hakkında konuşulanlara dair değerli açıklamalarda bulundu. İşte GQ’ya konuşan Terim’in o kelamları…
“2012’den bu yana, benim hem şahsi birebir vakitte teknik yöneticilik ömrüm için değerli bir kilometretaşı olduğunu görüyorum. niye? Ben 2011-2012 döneminde Galatasaray’a bir daha döndükten daha sonra, kulübümle bir arada birinci iki senede iki şampiyonluk yaşadım. UEFA Şampiyonlar Ligi’nde hoş bir serüvenimiz oldu, çeyrek final oynadık. kimi vakit düşünürüm, tahminen VAR olsa, o dönem yarı finale de çıkabilirdik. Kim bilir! Fenomen bir grup vardı o iki dönemde. daha sonra bir daha Ulusal Kadro ve 2017’den daha sonra Galatasaray ile dört kupa daha… Mesleğim boyunca kupalar, madalyalar, muvaffakiyetler kazanmaktan alışılmış ki fazlaca keyifli oldum. Lakin sportif manada bu vakitte edindiğim en pahalı şey, yeni nesillerle kucaklaşma fırsatını bulmam oldu. 90’lı senelerda ve 2000’lerin başında Ulusal Kadro ve Galatasaray, hatta biraz daha ileri gidelim, Euro 2008 serüvenlerini izleyemeyen jenerasyondaki futbolseverlerle, yeni Galatasaraylı’larla tanışmak, onların ömrüne dahil olabilmek en büyük kazanımlarımdan oldu.”
“Bu, işin saha içi kısmı elbette. Son 10 yıla bakınca, artık ben de üç torun sahibi bir beşerim. Canlarımın canları beni hayata sıkı sıkıya bağlıyor, motive ediyor. Mutluluklar kadar, natürel hüzünler de oldu. Rol modelim, benim bu hayattaki en büyük yoldaşım olan babam da bana bıraktığı onca hayat dersi, prensibi ve anısıyla ayrıldı ortamızdan. Evet, 10 yıl bir anda söylenince kolay lakin bu satırları okuyan herkes kendi ömrünü düşünürse, aslında ne uzun…”
– Ülke tarihinin en kıymetli futbol başarılarından UEFA Kupası Şampiyonluğu sürecini anlatırken neredeyse hiç durmadan düşünen, çalışan, orta vermeyen bir teknik adam profili var. Asla dinlenmeyen… 17 Mayıs akşamı için “Maç bitince bir oh çektim ve göğe baktım” diyorsunuz…
“Ben ailemle, işimle, sevdiklerimle dinleniyorum. Bana futbolu bıraktığım 1985 yılında, “fazlaca yoruldun” dediklerinde, kendimi hakikaten yorgun hissediyordum ancak o an önünüzde geride bıraktığınızdan epeyce daha uzun bir yol olduğunu kavrayamıyorsunuz. Futbol mesleğimi noktaladıktan bir yıl daha sonra, teknik yöneticilik mesleğim başladı. Ve ondan sonrasında hiç durmadım. Yoruldum mu? Aslında hayır. Zira beni bu hayata bağlayan en kıymetli ögelerden biri futbol. Ben 50 yılı aşan futbol yaşantımda, futbol harici tek bir günümü dahi ailemden farklı bir yerde geçirmedim. O yüzden orta vermek, yorulmak da hiç olmadı benim bünyemde. Ailemden güç aldıkça futbola odaklandım. Bu epey sorulan bir soru aslında, ne hissettim o an? Tam o anı bilemiyorsunuz, üzerinizden bir tartı kalkıyor, alışılmadık bir rahatlama; ruhunuz hafifçeliyor, onu fark ediyorsunuz. Fakat tam olarak açıklamak da epeyce mümkün değil. O gün ailemle konuştuğumda da söylemiştim, birinci sefer baba olduğum an üzere, ben de daha evvel Avrupa Şampiyonu olmamıştım ki, açıklayabileyim. Bildiğim bir şey vardı, yıllar geçtikçe o anın, maçın kıymeti daha da anlaşılacaktı. İşte, bakın, bugün hala onu konuşuyoruz.”
– Futbolla ilgisi olsun olmasın her insanın sizinle ilgili bir fikri var. Sizinle duygusal bağ kuran milyonlardan kelam ediyoruz. Mesleğiniz boyunca size duyulan sevgi, hürmet ve nefret hislerini en ağır hissettiğiniz üç anı paylaşır mısınız?
“Sevgi, hürmet, nefret üzere ağır hisleri aşikâr bir sınıfa yahut sıralamaya koymak istemem. Her gün, her yemek masasında, iki kişinin bir ortaya geldiği rastgele bir anda, en çok konuşulan isimlerden biri olduğumu söylüyorsunuz sanırım. Muvaffakiyetin seveni kadar, sevmeyeni de vardır. Bunu biliyorum fakat bugün birebir masada bir büyükbaba ile konuşurken, onun evladının da, torununun da benimle ilgili bir şeyler anlatması, anısını benimle paylaşıyor olması, beni o kadar memnun ediyor ki… Farkında olmadan insanların ömrüne dokunabilmek, söylemiş olduklerinizle yahut halinizle onları etkileyebilmek, bunun farkında olarak yaşamak benim için epey pahalı.”
– “İlk tökezlemede verilen kararlar farklı olsa daha öbür şeyler konuşurduk” diyorsunuz 17 Mayıs belgeselinde. Sanırım bu kıymetlendirme Türk futbol idare anlayışını gösteren bir yorum… Sizce muvaffakiyete olan sabırsızlık mı bu kadar ani karar vermeye iten bir futbol eko-sistemi yaratıyor yoksa kurumsal sistemlerin önüne geçen şahsi kararlar mı?
“Futbolda kimi nüanslar ve onların getirdiği sonuçlara ait verdiğiniz kararlar geleceği belirleyebilir. Biz 1996-2000 içindeki dört şampiyonluğun temellerini hayli sağlam attık, bunun meyveleri toplandı. Artık yalnızca Türkiye’de değil, daha evvel bu üzere durumlarda örnek gösterdiğimiz Avrupa’da da kararlar emsal biçimde alınabiliyor. Az evvelki aidiyet sorusuyla temaslı olarak, evvelden “hayır, o isim şu topluluğun sembolü” dediğimiz şahısların süratli bir biçimde yer değiştirdiği bir futbol dünyasındayız. Artık gündemler hayli süratli değişirken hafızalar daha çabuk siliniyor. Ve kimi ceketler de birtakım insanlara büyük geliyor.”
– Benzeri bir biçimde kulüpler yıldız isimleri tercih ederek altyapı özelinde yatırımları küçülterek uzun vadeli olmayan kararlar alıyor. Ulusal kadrolar Futbol Yöneticisi iken “Bir oyuncu yetiştirmek şampiyon olmaktan daha önemlidir” demiştiniz. Bu kıymetlendirme, bugün ekonomik olarak da geçerli bir tespit. Bugün altyapı konusunda Türkiye’de son durumu nasıl görüyorsunuz?
“İnandığım şeyin özeti hatta bu işin ideali, sorduğunuz soruda var. Lakin bugün altyapıdan evvel üstyapıda tahlil bekleyen ve futbolun ABC’si sayılabilecek bahisler, problemler var. A kadrolar seviyesinde hala tesisi, stadı olmayan yahut standartlara uymayan kulüplerimiz bulunuyor. Adil bir rekabetten kelam edebilir miyiz bu ortamda? Hala A ekipler seviyesinde tesisleşme, yerli yabancı gündemi, UEFA finansal kriterlerine ahenk, harcama limitleri, hakem atamaları, VAR tartışmaları devam ederken ve çözülemezken hiç bir kulüp liderini yahut idaresini altyapıyla ilgili yargılayamıyorum. Tahlilin altyapıda olduğunu herkes biliyor ve söylüyor ama öncesinde günü kurtarmaya çalışmaktan yetenek kurtarmaya vakit, kaynak ve güç kalmıyor.”
– Tanınan kültüre ve aforizmalara da ilham veren biri oldunuz yıllardır. Kendinizle ilgili en sevdiğiniz, güldüğünüz yorum/espri/hikaye ne oldu?
– Muvaffakiyetin anahtarını geçmişte “zihinsel bütünleşme” kavramıyla tabir etmiştiniz. Belgeseldeki son tabirinizde ise “Ben hayli kalabalık bir yalnızım” diyorsunuz. Başarılarınız sizi yalnızlaştırdı mı?
“Zihinsel bütünleşme, o dost sohbetlerimizde ortaya çıkan ve beni fazlaca etkileyen değerli bir kelam. Az evvel bahsetmiş olduğum üzere, bir kadrosu, kulübü, ortasında milyonların olduğu bir camiayı bir amaca odaklamak o bütünleşme ile olur. her insanın birbirine güvenebildiği, ardında ona dayanak olmak için bulunduğu bir ortamda yaşanır tüm hoşluklar. Bugün baktığınızda sekiz Harika Lig, beş Harika Kupa, üç Türkiye Kupası, üç TSYD Kupası, UEFA Kupası… Gurur duyduğum lakin güya bu biçimde söyleyince kolay üzere duran bir tablo. Elde ettiğiniz krediler de bu başarılarla kazanılıyor.”
– Tarihte birinci sefer kış mevsiminde bir FIFA Dünya Kupası düzenlenecek. Katar 2022 ile ilgili değerlendirmeniz nedir? Dünya futbolu açısından bu turnuvayla ilgili öngörüleriniz nelerdir?
“Hepimiz için yeni bir deneyim olacak; kadroların yeni bir coğrafyaya ve mevsim değişikliğine hazırlanması, Katar’a turnuvadan evvel gelecekleri takvimin belirlenmesi, lig dönemlerinin devam ederken turnuvanın gerçekleşmesi, turnuvanın akabinde tahminen tatile çıkılmadan yeniden lig yarışına dönülmesi üzere yenilikler olacak. Çok kişi hava durumunu merak ediyor haliyle, o mevsimde ülkü bir hava sıcaklığına ulaşılacağı söyleniyor. Doha’da stadyumları, idman tesislerini, kulüp yapılarını inceleme fırsatı buldum. Sıcak havaya dahi tahlil sunmak için epey sayıda çalışma yapıldığını gördüm. Stadyumlardaki dev hava panelleri, dışarıda hava sıcak bile olsa, içeride size o bunaltıcı etkiyi yansıtmıyor. Herkes üzere ben de heyecanla bekliyorum.”
– Bugün oyun anlayışını en epeyce beğendiğiniz ekipler içinde kimler yer alıyor? Kimleri yakından takip edeceksiniz turnuva boyunca?
“Gönül isterdi ki; Türkiye de Katar’da olsun ve büyük bir heyecanla ülkemizi destekleyelim… Biroldukca kadro sayabiliriz. Avrupa’dan, Güney Amerika’dan. Hatta öbür kıtalardan. Lakin ben büyük bir Lionel Messi hayranıyım. Biliyorsunuz, bir basın toplantısında, bana sorulduğunda, daha evvelki bir sözümü hatırlatmıştım. Benim için bir de Messi, iki de Messi, üç de Messi… Kendisini tekraren izledim, hala da hiç bir maçını kaçırmamaya ihtimam gösteriyorum. Hatta şu sıralar daha fazla; zira artık son senelerında. O yüzden 2014 yılında finalde kaçırdığı kupayı kazanmasını ve kendi tabiriyle son FIFA Dünya Kupası tertibinde şampiyon olmasını isterim. Onun haricinde eski öğrencilerim, yakın dostlarım turnuvada yer alacak. Onları da başka bir gözle takip edeceğim olağan ki. Çok keyifli bir turnuva olmasını bekliyorum.”
– Futbolcu, kaptan, hoca, baba, dede, imparator Fatih Terim… Sıralamada geleceğimiz yeni hikayenizin birinci cümlesi nedir?
“her insanın kendi ismine bir kestirimi olabilir ancak bekleyelim ve gorelim…”
“2012’den bu yana, benim hem şahsi birebir vakitte teknik yöneticilik ömrüm için değerli bir kilometretaşı olduğunu görüyorum. niye? Ben 2011-2012 döneminde Galatasaray’a bir daha döndükten daha sonra, kulübümle bir arada birinci iki senede iki şampiyonluk yaşadım. UEFA Şampiyonlar Ligi’nde hoş bir serüvenimiz oldu, çeyrek final oynadık. kimi vakit düşünürüm, tahminen VAR olsa, o dönem yarı finale de çıkabilirdik. Kim bilir! Fenomen bir grup vardı o iki dönemde. daha sonra bir daha Ulusal Kadro ve 2017’den daha sonra Galatasaray ile dört kupa daha… Mesleğim boyunca kupalar, madalyalar, muvaffakiyetler kazanmaktan alışılmış ki fazlaca keyifli oldum. Lakin sportif manada bu vakitte edindiğim en pahalı şey, yeni nesillerle kucaklaşma fırsatını bulmam oldu. 90’lı senelerda ve 2000’lerin başında Ulusal Kadro ve Galatasaray, hatta biraz daha ileri gidelim, Euro 2008 serüvenlerini izleyemeyen jenerasyondaki futbolseverlerle, yeni Galatasaraylı’larla tanışmak, onların ömrüne dahil olabilmek en büyük kazanımlarımdan oldu.”
“Bu, işin saha içi kısmı elbette. Son 10 yıla bakınca, artık ben de üç torun sahibi bir beşerim. Canlarımın canları beni hayata sıkı sıkıya bağlıyor, motive ediyor. Mutluluklar kadar, natürel hüzünler de oldu. Rol modelim, benim bu hayattaki en büyük yoldaşım olan babam da bana bıraktığı onca hayat dersi, prensibi ve anısıyla ayrıldı ortamızdan. Evet, 10 yıl bir anda söylenince kolay lakin bu satırları okuyan herkes kendi ömrünü düşünürse, aslında ne uzun…”
– Ülke tarihinin en kıymetli futbol başarılarından UEFA Kupası Şampiyonluğu sürecini anlatırken neredeyse hiç durmadan düşünen, çalışan, orta vermeyen bir teknik adam profili var. Asla dinlenmeyen… 17 Mayıs akşamı için “Maç bitince bir oh çektim ve göğe baktım” diyorsunuz…
“Ben ailemle, işimle, sevdiklerimle dinleniyorum. Bana futbolu bıraktığım 1985 yılında, “fazlaca yoruldun” dediklerinde, kendimi hakikaten yorgun hissediyordum ancak o an önünüzde geride bıraktığınızdan epeyce daha uzun bir yol olduğunu kavrayamıyorsunuz. Futbol mesleğimi noktaladıktan bir yıl daha sonra, teknik yöneticilik mesleğim başladı. Ve ondan sonrasında hiç durmadım. Yoruldum mu? Aslında hayır. Zira beni bu hayata bağlayan en kıymetli ögelerden biri futbol. Ben 50 yılı aşan futbol yaşantımda, futbol harici tek bir günümü dahi ailemden farklı bir yerde geçirmedim. O yüzden orta vermek, yorulmak da hiç olmadı benim bünyemde. Ailemden güç aldıkça futbola odaklandım. Bu epey sorulan bir soru aslında, ne hissettim o an? Tam o anı bilemiyorsunuz, üzerinizden bir tartı kalkıyor, alışılmadık bir rahatlama; ruhunuz hafifçeliyor, onu fark ediyorsunuz. Fakat tam olarak açıklamak da epeyce mümkün değil. O gün ailemle konuştuğumda da söylemiştim, birinci sefer baba olduğum an üzere, ben de daha evvel Avrupa Şampiyonu olmamıştım ki, açıklayabileyim. Bildiğim bir şey vardı, yıllar geçtikçe o anın, maçın kıymeti daha da anlaşılacaktı. İşte, bakın, bugün hala onu konuşuyoruz.”
– Futbolla ilgisi olsun olmasın her insanın sizinle ilgili bir fikri var. Sizinle duygusal bağ kuran milyonlardan kelam ediyoruz. Mesleğiniz boyunca size duyulan sevgi, hürmet ve nefret hislerini en ağır hissettiğiniz üç anı paylaşır mısınız?
“Sevgi, hürmet, nefret üzere ağır hisleri aşikâr bir sınıfa yahut sıralamaya koymak istemem. Her gün, her yemek masasında, iki kişinin bir ortaya geldiği rastgele bir anda, en çok konuşulan isimlerden biri olduğumu söylüyorsunuz sanırım. Muvaffakiyetin seveni kadar, sevmeyeni de vardır. Bunu biliyorum fakat bugün birebir masada bir büyükbaba ile konuşurken, onun evladının da, torununun da benimle ilgili bir şeyler anlatması, anısını benimle paylaşıyor olması, beni o kadar memnun ediyor ki… Farkında olmadan insanların ömrüne dokunabilmek, söylemiş olduklerinizle yahut halinizle onları etkileyebilmek, bunun farkında olarak yaşamak benim için epey pahalı.”
– “İlk tökezlemede verilen kararlar farklı olsa daha öbür şeyler konuşurduk” diyorsunuz 17 Mayıs belgeselinde. Sanırım bu kıymetlendirme Türk futbol idare anlayışını gösteren bir yorum… Sizce muvaffakiyete olan sabırsızlık mı bu kadar ani karar vermeye iten bir futbol eko-sistemi yaratıyor yoksa kurumsal sistemlerin önüne geçen şahsi kararlar mı?
“Futbolda kimi nüanslar ve onların getirdiği sonuçlara ait verdiğiniz kararlar geleceği belirleyebilir. Biz 1996-2000 içindeki dört şampiyonluğun temellerini hayli sağlam attık, bunun meyveleri toplandı. Artık yalnızca Türkiye’de değil, daha evvel bu üzere durumlarda örnek gösterdiğimiz Avrupa’da da kararlar emsal biçimde alınabiliyor. Az evvelki aidiyet sorusuyla temaslı olarak, evvelden “hayır, o isim şu topluluğun sembolü” dediğimiz şahısların süratli bir biçimde yer değiştirdiği bir futbol dünyasındayız. Artık gündemler hayli süratli değişirken hafızalar daha çabuk siliniyor. Ve kimi ceketler de birtakım insanlara büyük geliyor.”
– Benzeri bir biçimde kulüpler yıldız isimleri tercih ederek altyapı özelinde yatırımları küçülterek uzun vadeli olmayan kararlar alıyor. Ulusal kadrolar Futbol Yöneticisi iken “Bir oyuncu yetiştirmek şampiyon olmaktan daha önemlidir” demiştiniz. Bu kıymetlendirme, bugün ekonomik olarak da geçerli bir tespit. Bugün altyapı konusunda Türkiye’de son durumu nasıl görüyorsunuz?
“İnandığım şeyin özeti hatta bu işin ideali, sorduğunuz soruda var. Lakin bugün altyapıdan evvel üstyapıda tahlil bekleyen ve futbolun ABC’si sayılabilecek bahisler, problemler var. A kadrolar seviyesinde hala tesisi, stadı olmayan yahut standartlara uymayan kulüplerimiz bulunuyor. Adil bir rekabetten kelam edebilir miyiz bu ortamda? Hala A ekipler seviyesinde tesisleşme, yerli yabancı gündemi, UEFA finansal kriterlerine ahenk, harcama limitleri, hakem atamaları, VAR tartışmaları devam ederken ve çözülemezken hiç bir kulüp liderini yahut idaresini altyapıyla ilgili yargılayamıyorum. Tahlilin altyapıda olduğunu herkes biliyor ve söylüyor ama öncesinde günü kurtarmaya çalışmaktan yetenek kurtarmaya vakit, kaynak ve güç kalmıyor.”
– Tanınan kültüre ve aforizmalara da ilham veren biri oldunuz yıllardır. Kendinizle ilgili en sevdiğiniz, güldüğünüz yorum/espri/hikaye ne oldu?
– Muvaffakiyetin anahtarını geçmişte “zihinsel bütünleşme” kavramıyla tabir etmiştiniz. Belgeseldeki son tabirinizde ise “Ben hayli kalabalık bir yalnızım” diyorsunuz. Başarılarınız sizi yalnızlaştırdı mı?
“Zihinsel bütünleşme, o dost sohbetlerimizde ortaya çıkan ve beni fazlaca etkileyen değerli bir kelam. Az evvel bahsetmiş olduğum üzere, bir kadrosu, kulübü, ortasında milyonların olduğu bir camiayı bir amaca odaklamak o bütünleşme ile olur. her insanın birbirine güvenebildiği, ardında ona dayanak olmak için bulunduğu bir ortamda yaşanır tüm hoşluklar. Bugün baktığınızda sekiz Harika Lig, beş Harika Kupa, üç Türkiye Kupası, üç TSYD Kupası, UEFA Kupası… Gurur duyduğum lakin güya bu biçimde söyleyince kolay üzere duran bir tablo. Elde ettiğiniz krediler de bu başarılarla kazanılıyor.”
– Tarihte birinci sefer kış mevsiminde bir FIFA Dünya Kupası düzenlenecek. Katar 2022 ile ilgili değerlendirmeniz nedir? Dünya futbolu açısından bu turnuvayla ilgili öngörüleriniz nelerdir?
“Hepimiz için yeni bir deneyim olacak; kadroların yeni bir coğrafyaya ve mevsim değişikliğine hazırlanması, Katar’a turnuvadan evvel gelecekleri takvimin belirlenmesi, lig dönemlerinin devam ederken turnuvanın gerçekleşmesi, turnuvanın akabinde tahminen tatile çıkılmadan yeniden lig yarışına dönülmesi üzere yenilikler olacak. Çok kişi hava durumunu merak ediyor haliyle, o mevsimde ülkü bir hava sıcaklığına ulaşılacağı söyleniyor. Doha’da stadyumları, idman tesislerini, kulüp yapılarını inceleme fırsatı buldum. Sıcak havaya dahi tahlil sunmak için epey sayıda çalışma yapıldığını gördüm. Stadyumlardaki dev hava panelleri, dışarıda hava sıcak bile olsa, içeride size o bunaltıcı etkiyi yansıtmıyor. Herkes üzere ben de heyecanla bekliyorum.”
– Bugün oyun anlayışını en epeyce beğendiğiniz ekipler içinde kimler yer alıyor? Kimleri yakından takip edeceksiniz turnuva boyunca?
“Gönül isterdi ki; Türkiye de Katar’da olsun ve büyük bir heyecanla ülkemizi destekleyelim… Biroldukca kadro sayabiliriz. Avrupa’dan, Güney Amerika’dan. Hatta öbür kıtalardan. Lakin ben büyük bir Lionel Messi hayranıyım. Biliyorsunuz, bir basın toplantısında, bana sorulduğunda, daha evvelki bir sözümü hatırlatmıştım. Benim için bir de Messi, iki de Messi, üç de Messi… Kendisini tekraren izledim, hala da hiç bir maçını kaçırmamaya ihtimam gösteriyorum. Hatta şu sıralar daha fazla; zira artık son senelerında. O yüzden 2014 yılında finalde kaçırdığı kupayı kazanmasını ve kendi tabiriyle son FIFA Dünya Kupası tertibinde şampiyon olmasını isterim. Onun haricinde eski öğrencilerim, yakın dostlarım turnuvada yer alacak. Onları da başka bir gözle takip edeceğim olağan ki. Çok keyifli bir turnuva olmasını bekliyorum.”
– Futbolcu, kaptan, hoca, baba, dede, imparator Fatih Terim… Sıralamada geleceğimiz yeni hikayenizin birinci cümlesi nedir?
“her insanın kendi ismine bir kestirimi olabilir ancak bekleyelim ve gorelim…”