Yener KARADENİZ
Inditex ve H&M üzere fast fashion devlerinin tüm dünyayı tesiri altına alan güç krizine karşın sürdürülebilirlik kapsamında tedarikçilerinden istediği kuralları esnetmemesi, Türk sanayicisini zora soktu. Son bir yılda yüzde 400’ü aşan doğalgaz ve elektrik artırımları sebebi ile kömür kullanmak zorunda kalan birfazlaca dokumacılık terbiye firması, sürdürülebilirlik kriterlerine uymadığı için kelam konusu markaların tedarik ağından ya çıkarıldı ya da ziyan ettiği öne sürülen nedeni ile kendi çıktı. Türkiye Dokuma ve Terbiye Sanayicileri Derneği (TTTSD) Lideri Vehbi Canpolat, Yeşil Mutabakat ve Paris İklim Mutabakatı üzere sürdürülebilirlik taahhütlerinin merkezi olan AB’de bile kömür kullanmasının esnetildiğini belirterek kelam konusu markaların bu mevzuda Türkiye’ye esneklik tanımamasının kendilerini zorladığını ve var olan talebin de rakip ülkelere yöneldiğini söylemiş oldu. İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği de (İTHİB) kelam konusu kuralların esnetilmemesi üzerine alıcı kümeler ile görüşmek için harekete geçti.
Enerjinin hissesi yüzde 50’ye çıktı
Aslında Türkiye dokuma ve hazır giysi dalları, 2023 prestiji ile 3 yıllık geçiş devrine girilecek olan Yeşil Mutabakat başta olmak üzere öbür sürdürülebilirlik taahhütlerine de en hazırlıklı kesimler içinde yer alıyor. Dal var olan işletmelerde süratle yenilenebilir güce geçerken yeni kurulan tesisler belirlenen standartlara uygun biçimde inşa ediliyor. Lakin kur da yaşanan hareketliliğin de tesiri ile Türkiye’de epey daha süratli bir biçimde artan maliyetler, güç ağır bölümlerde kelam konusu adımların sekteye uğramasına yol açıyor. Bu dalların başında da gücün maliyetleri ortasındaki hissesi son artırım ile birlikte yüzde 40’tan yüzde 50’ye çıkan dokumacılık terbiye bölümü geliyor.
Terbiyeciler tedarik ağından çıkıyor
TTTSD Lideri Vehbi Canpolat, kesimde buharın ya doğalgaz ya da kömür ile elde edildiğini belirterek, “Geçen yıldan bu yana yaşanan güç artırımları, dalın kıymetli bir kısmını doğalgaza nazaran yüzde 40 daha uygun olan yerli kömür kullanmasına yönetti. Yalnızca dokumacılıkta değil buhar kullanan biroldukça bölümde de benzeri durum kelam konusu. Türkiye fast fashion devlerinin değerli üreticilerinden biri. Almanya ve İspanya da dahil olmak üzere biroldukça ülke yaşanan güç krizi sebebi ile santrallerinde bile kömür kullanmasını devreye alıyor. Bizde ise üretim yaptığımız markalar ‘kömür kullanırsanız sizden mal almayız’ diye tutturuyor. Biz beklerdik ki dünya güç ile ilgili gerek mali gerek temin ile ilgili bu kadar sorun yaşarken bu koşullar esnetilsin. Ancak umurlarında bile değil. Artık fazlaca daha sıkı bir biçimde buhar için kömür kullanan imalatçılar bu ağdan çıkıyor ya da kuralları yerine getiremediği için çıkarılıyor” diye konuştu.
Daha ağır kaidelere tıpkı fiyat istiyorlar
Canpolat’ın verdiği bilgilere göre kelam konusu markaların üretim için sürdürülebilirlik kapsamında muhakkak standartları mevcut. Yeşil Mutabakat ile bir arada sürdürülebilirlik taahhütleri de yayımlayan markalar, son periyotta bu taahhütler kapsamında kurallarını fazlaca daha erkene çekti ve sıkılaştırdı. Haliyle markalar, elyaftan ipliğe kumaştan dokumacılık terbiyeye kadar tüm tedarik ağında bu standartlara uygun üreticiler ile çalışıyorlar. Bu kurallara göre üreticilerin de sınıflandırıldığını anlatan Canpolat, “Listelerindeki standartları yerine getiren üreticilere üretim yaptırıyorlar. Bunların haricindeki yerlerden eser tedarik edemezsin diyorlar. Seni evvelce kömür kullanıyorsun diye C sınıfına alıyordu, Yeşil dedikleri yere aslına bakarsanız hiç giremiyordun. 6 ay ortasında onu da kaldıracağız dediler. Bu durum dalı epey rahatsız eden bir durum. Bu ülkenin kaynaklarına da yazık. Üstelik yerli kömür kullanılıyor. Güç ithalatını 1 milyar dolar azaltmak bile fazlaca değerli bu vakitte. Bangladeş’teki Vietnam’daki üreticiye gidip bunu söylemiyor. Türkiye’ye geldiğinde Bangladeş’tekinin fiyatını almaya çalışıyor, bir yandan da bunu önüne kaide koşuyor” tabirlerini kullandı.
4 milyar dolarlık alım tehlikede
Söz konusu markalara H&M ve Inditex’in yanı Mango üzere birfazlaca farklı fast fashion devleri de dahil ve bu markaların birçoğu yıllık alımlarının yaklaşık yüzde 30’unu Türkiye’den yapıyor. Yalnızca H&M ve Inditex’in yıllık gelirinin 50 milyar dolara yakın olduğu ve üreticiden de bir daha yaklaşık 4 çarpan ile eser alıp sattığı düşünüldüğünde yıllık 4 milyar dolarlık bir alımdan bahsedilebilir. Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği Lideri Ramazan Kaya, sürdürülebilirlik temellerinin uygulanmasında badireler yaşandığını aktardı. Kaya, “Enerji krizi şirketleri zorluyor. Son güç artırımları niçiniyle kimi müşteriler esneklik gösterken kimileri çok katı. Inditex’e bakıldığında şirketin kaidelerine uygun terbiye yapacak boyahane kalmadı. Beşerler bunu göze aldı, üretim yapmıyor ziyan edeceği için. Bu da siparişlerde düşüşe niye oluyor. Hazır giyside akreditasyonlar ile ilgili şu an bir sorun yok. Yeni fabrikalar da esasen bu anlayış ile kuruluyor” diye konuştu.
İTHİB büyük alıcılarla kuralları masaya yatıracak
Fast fashion markalarının sürdürülebilirlik konusunda bir müddetdir koşulları sıkılaştırdığını anlatan İTHİB Lideri Ahmet Öksüz, “Enerji krizinin ve fiyat artışlarının üreticileri zorladığı bu vakitte bu markaların kaidelerini bir daha gözden geçirmesi gerekiyor. Ezalar ortada. Biz de büyük alıcılar ile gerekli görüşmeleri yapacağız. Yeşil üretim kıymetli lakin bu vakitte kömür kullanmasını yine gözden geçirmeleri lazım” dedi.
Tüketici online alışverişte ‘sınırlar’ı aşıyor
Salgın devrinde tepe yapan yerli tüketicinin online alışveriş eğilimi, son bir yılda süratle artan fiyatlar ve düşen alım gücü niçiniyle marttan itibaren yurtarasında gerilerken, yurtharicinde ise artışa geçti. BKM bilgilerine nazaran yerli kartlarla internetten yapılan online kartlı ödeme süreçlerinin adedi temmuzda 145 milyonla marttan bu yana en düşük düzeye gerilerken, yurtdışı kullanım ise tam karşıtı istikamette hareket etti ve 15,3 milyonu aştı. Yerli kartların yurtdışı kullanması ölçü açısından ise 3,9 milyar TL ile tüm vakit içinderın aylık rekorunu kırdı. Zincir Mağazalar Derneği Lideri Serhan Tınastepe, online’ın yanı sıra offline kanallarda da satışlarda adet bazlı düşüş yaşandığını söylemiş oldu. Alım gücünün zayıflaması niçiniyle harcamaların temel gereksinimlere yöneldiğine dikkat çeken Tınastepe, “Gıdada bile adetsel bazda düşüş yaşanıyor. Daha az adetli ve sık alışveriş yapılıyor” dedi. Yurtdışın online alıveriş trendi konusunda ise Tınastepe, “Yurtdışı online alışverişte uygulanan yasal alışveriş hududu makul bir düzeyde düzenlenmedikçe bu eğilim devam edecek. Yurtarasında satılan mamüllerin üstüne eklenen ek maliyetler, tıpkı eseri yurtharicinden aldığınızda eklenen maliyetlerin epey üstünde. Tüketicinin alışveriş alışkanlıklarındaki online tarafa kayan eğilim, yabancı e-ticaret sitelerini tercihi artırıyor” diye konuştu.
Inditex ve H&M üzere fast fashion devlerinin tüm dünyayı tesiri altına alan güç krizine karşın sürdürülebilirlik kapsamında tedarikçilerinden istediği kuralları esnetmemesi, Türk sanayicisini zora soktu. Son bir yılda yüzde 400’ü aşan doğalgaz ve elektrik artırımları sebebi ile kömür kullanmak zorunda kalan birfazlaca dokumacılık terbiye firması, sürdürülebilirlik kriterlerine uymadığı için kelam konusu markaların tedarik ağından ya çıkarıldı ya da ziyan ettiği öne sürülen nedeni ile kendi çıktı. Türkiye Dokuma ve Terbiye Sanayicileri Derneği (TTTSD) Lideri Vehbi Canpolat, Yeşil Mutabakat ve Paris İklim Mutabakatı üzere sürdürülebilirlik taahhütlerinin merkezi olan AB’de bile kömür kullanmasının esnetildiğini belirterek kelam konusu markaların bu mevzuda Türkiye’ye esneklik tanımamasının kendilerini zorladığını ve var olan talebin de rakip ülkelere yöneldiğini söylemiş oldu. İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği de (İTHİB) kelam konusu kuralların esnetilmemesi üzerine alıcı kümeler ile görüşmek için harekete geçti.
Enerjinin hissesi yüzde 50’ye çıktı
Aslında Türkiye dokuma ve hazır giysi dalları, 2023 prestiji ile 3 yıllık geçiş devrine girilecek olan Yeşil Mutabakat başta olmak üzere öbür sürdürülebilirlik taahhütlerine de en hazırlıklı kesimler içinde yer alıyor. Dal var olan işletmelerde süratle yenilenebilir güce geçerken yeni kurulan tesisler belirlenen standartlara uygun biçimde inşa ediliyor. Lakin kur da yaşanan hareketliliğin de tesiri ile Türkiye’de epey daha süratli bir biçimde artan maliyetler, güç ağır bölümlerde kelam konusu adımların sekteye uğramasına yol açıyor. Bu dalların başında da gücün maliyetleri ortasındaki hissesi son artırım ile birlikte yüzde 40’tan yüzde 50’ye çıkan dokumacılık terbiye bölümü geliyor.
Terbiyeciler tedarik ağından çıkıyor
TTTSD Lideri Vehbi Canpolat, kesimde buharın ya doğalgaz ya da kömür ile elde edildiğini belirterek, “Geçen yıldan bu yana yaşanan güç artırımları, dalın kıymetli bir kısmını doğalgaza nazaran yüzde 40 daha uygun olan yerli kömür kullanmasına yönetti. Yalnızca dokumacılıkta değil buhar kullanan biroldukça bölümde de benzeri durum kelam konusu. Türkiye fast fashion devlerinin değerli üreticilerinden biri. Almanya ve İspanya da dahil olmak üzere biroldukça ülke yaşanan güç krizi sebebi ile santrallerinde bile kömür kullanmasını devreye alıyor. Bizde ise üretim yaptığımız markalar ‘kömür kullanırsanız sizden mal almayız’ diye tutturuyor. Biz beklerdik ki dünya güç ile ilgili gerek mali gerek temin ile ilgili bu kadar sorun yaşarken bu koşullar esnetilsin. Ancak umurlarında bile değil. Artık fazlaca daha sıkı bir biçimde buhar için kömür kullanan imalatçılar bu ağdan çıkıyor ya da kuralları yerine getiremediği için çıkarılıyor” diye konuştu.
Daha ağır kaidelere tıpkı fiyat istiyorlar
Canpolat’ın verdiği bilgilere göre kelam konusu markaların üretim için sürdürülebilirlik kapsamında muhakkak standartları mevcut. Yeşil Mutabakat ile bir arada sürdürülebilirlik taahhütleri de yayımlayan markalar, son periyotta bu taahhütler kapsamında kurallarını fazlaca daha erkene çekti ve sıkılaştırdı. Haliyle markalar, elyaftan ipliğe kumaştan dokumacılık terbiyeye kadar tüm tedarik ağında bu standartlara uygun üreticiler ile çalışıyorlar. Bu kurallara göre üreticilerin de sınıflandırıldığını anlatan Canpolat, “Listelerindeki standartları yerine getiren üreticilere üretim yaptırıyorlar. Bunların haricindeki yerlerden eser tedarik edemezsin diyorlar. Seni evvelce kömür kullanıyorsun diye C sınıfına alıyordu, Yeşil dedikleri yere aslına bakarsanız hiç giremiyordun. 6 ay ortasında onu da kaldıracağız dediler. Bu durum dalı epey rahatsız eden bir durum. Bu ülkenin kaynaklarına da yazık. Üstelik yerli kömür kullanılıyor. Güç ithalatını 1 milyar dolar azaltmak bile fazlaca değerli bu vakitte. Bangladeş’teki Vietnam’daki üreticiye gidip bunu söylemiyor. Türkiye’ye geldiğinde Bangladeş’tekinin fiyatını almaya çalışıyor, bir yandan da bunu önüne kaide koşuyor” tabirlerini kullandı.
4 milyar dolarlık alım tehlikede
Söz konusu markalara H&M ve Inditex’in yanı Mango üzere birfazlaca farklı fast fashion devleri de dahil ve bu markaların birçoğu yıllık alımlarının yaklaşık yüzde 30’unu Türkiye’den yapıyor. Yalnızca H&M ve Inditex’in yıllık gelirinin 50 milyar dolara yakın olduğu ve üreticiden de bir daha yaklaşık 4 çarpan ile eser alıp sattığı düşünüldüğünde yıllık 4 milyar dolarlık bir alımdan bahsedilebilir. Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği Lideri Ramazan Kaya, sürdürülebilirlik temellerinin uygulanmasında badireler yaşandığını aktardı. Kaya, “Enerji krizi şirketleri zorluyor. Son güç artırımları niçiniyle kimi müşteriler esneklik gösterken kimileri çok katı. Inditex’e bakıldığında şirketin kaidelerine uygun terbiye yapacak boyahane kalmadı. Beşerler bunu göze aldı, üretim yapmıyor ziyan edeceği için. Bu da siparişlerde düşüşe niye oluyor. Hazır giyside akreditasyonlar ile ilgili şu an bir sorun yok. Yeni fabrikalar da esasen bu anlayış ile kuruluyor” diye konuştu.
İTHİB büyük alıcılarla kuralları masaya yatıracak
Fast fashion markalarının sürdürülebilirlik konusunda bir müddetdir koşulları sıkılaştırdığını anlatan İTHİB Lideri Ahmet Öksüz, “Enerji krizinin ve fiyat artışlarının üreticileri zorladığı bu vakitte bu markaların kaidelerini bir daha gözden geçirmesi gerekiyor. Ezalar ortada. Biz de büyük alıcılar ile gerekli görüşmeleri yapacağız. Yeşil üretim kıymetli lakin bu vakitte kömür kullanmasını yine gözden geçirmeleri lazım” dedi.
Tüketici online alışverişte ‘sınırlar’ı aşıyor
Salgın devrinde tepe yapan yerli tüketicinin online alışveriş eğilimi, son bir yılda süratle artan fiyatlar ve düşen alım gücü niçiniyle marttan itibaren yurtarasında gerilerken, yurtharicinde ise artışa geçti. BKM bilgilerine nazaran yerli kartlarla internetten yapılan online kartlı ödeme süreçlerinin adedi temmuzda 145 milyonla marttan bu yana en düşük düzeye gerilerken, yurtdışı kullanım ise tam karşıtı istikamette hareket etti ve 15,3 milyonu aştı. Yerli kartların yurtdışı kullanması ölçü açısından ise 3,9 milyar TL ile tüm vakit içinderın aylık rekorunu kırdı. Zincir Mağazalar Derneği Lideri Serhan Tınastepe, online’ın yanı sıra offline kanallarda da satışlarda adet bazlı düşüş yaşandığını söylemiş oldu. Alım gücünün zayıflaması niçiniyle harcamaların temel gereksinimlere yöneldiğine dikkat çeken Tınastepe, “Gıdada bile adetsel bazda düşüş yaşanıyor. Daha az adetli ve sık alışveriş yapılıyor” dedi. Yurtdışın online alıveriş trendi konusunda ise Tınastepe, “Yurtdışı online alışverişte uygulanan yasal alışveriş hududu makul bir düzeyde düzenlenmedikçe bu eğilim devam edecek. Yurtarasında satılan mamüllerin üstüne eklenen ek maliyetler, tıpkı eseri yurtharicinden aldığınızda eklenen maliyetlerin epey üstünde. Tüketicinin alışveriş alışkanlıklarındaki online tarafa kayan eğilim, yabancı e-ticaret sitelerini tercihi artırıyor” diye konuştu.