Sars Cov-2 virüsünün niye olduğu hastalığa Covid -19 denir. Sars Cov-2 bir coronavirüstür. Coronavirüsler Coronaviridae ailesindendirler. Günlük hayatta coronavirüsler çoklukla üst teneffüs yolu enfeksiyonlarına ya da nezleye niye olan ve klinik olarak yavaşça seyreden hastalıklara niye olan virüslerdir. Sars Cov-2 en önemli teneffüs yoluyla bulaşır. Sars Cov-2’nin bedenin pek epeyce hücresinde bulunan ACE-2 denen reseptörlere bağlanabilme yeteneği vardır. Hastalığı değerli yapan faktörler bireyden bireye fazlaca kolay bulaşması ve kıymetli sayıda hastada akciğer tutulumu yani covid-19 pnömonisi (zatürresi) yapmasıdır. Covid-19 pnömonisi olanların bir kısmında yaygın akciğer tutulumu niçiniyle ağır teneffüs yetmezlikleri ve yapay teneffüs aygıtına bağlı olarak ağır bakım takibi gerekli olabilmektedir. Bu hastaların bir kısmı maalesef hayatlarını kaybedebilmektedirler. Amerikan Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi (CDC) web sitesinde yayınlanan bir makaleye göre, Covid 19 hastalığı niçiniyle hastaneye yatanlarda mevt oranı mevsimsel grip niçiniyle hastaneye yatanlarla karşılaştırıldığında 5 kattan daha fazla olabileceği gösterilmiştir. Öbür yandan tüm Sars Cov-2 virüsü bulaşan hastalara bakıldığında hastaların birçoklarında hastalığın asemptomatik biçimde ya da üst teneffüs yolu enfeksiyonu belirtileriyle seyrettiği gözlenmektedir. Oransal olarak teneffüs yetmezliği ve mevtle sonuçlanan olgu sayısı az olsa da hastalık süratli bir biçimde epey fazla şahsa bulaştığı için ağır Covid-19’lu hastaların sayısı da fazla olmaktadır.
Covid-19 nasıl bulaşır?
Sars Cov-2 virüsü ile enfekte bir birey virüs içeren küçük partikül ve damlacıkları öksürük, hapşırık, konuşma vs. ile ortam havasına bıraktığında virüs içeren bu partikül ya da damlacıklar öteki beşerler tarafınca teneffüs yoluyla alınabilirler ve bu biçimdece bu bireylere virüs bulaşabilir. Teneffüs yolu Sars Cov-2 virüsünün temel bulaş yoludur. Bundan öbür enfekte kişi tarafında ortam havasına bırakılan ve virüs içeren bu partikül ya da damlacıklar öteki bireylerin ağızlarına burunlarına gözlerine direkt olarak yapışabilirler. Ya da kimi vakit bu partikül ya da damlacıklar etraftaki eşyalara bulaşabilirler. Bu etraftaki eşyalara dokunmak niçiniyle de bulaş olabilir. Eşya teması ile virüs bulaşı olabileceği kabul edilse bile bu mümkünlük pek düşüktür. Teneffüs yolu ile ağız, burun, üst hava yolları ve akciğerlerin gaz alışverişi yapılan en küçük ünitesi olan alveollere kadar virüs bulaşı olabilir. O niçinle maske takmak virüs bulaşını önlemek ismine epeyce değerlidir. Virüs bulaşı olan ya da virüs maruziyeti olan her birey hasta olmamaktadır. Bu da insanların bir kısmında virüse karşı doğal bir bağışıklık olabileceğini düşündürmektedir.
Covid-19 belirtileri nelerdir?
Covid-19’lu hastalarda yavaşça hastalık belirtilerinden ağır hastalık belirtilerine kadar değişen geniş bir belirti çeşitliliği vardır. Virüse maruziyettten 2-14 gün daha sonra belirtiler ortaya çıkabilir. Covid-19’un en önemli belirtileri, boğaz ağrısı, burun akıntısı, ateş, titreme, öksürük, nefes darlığı, çabuk yorulma, halsizlik, kas ağrıları, eklem ağrıları, sırt ağrısı, tüm bedende ağrı, baş ağrısı, tat ya da koku kaybı, bulantı, kusma, ishaldir. Hastalarda bunlardan öbür belirtiler de ortaya çıkabilir. Hastalarda tüm semptomların olması beklenmez.Eşlik eden kronik hastalığı olanlarda ya da yaşlılarda ek belirtiler de olabilir.
Covid-19 niye hayat tehdit edici bir hastalıktır?
COVİD-19’da görülen en önemli sorun akciğer tutulumudur. Sars Cov-2 virüsünün en değerli özelliklerinden bir tanesi akciğerlerde tip-2 hücrelerinde bulunan ACE-2 reseptörlerine kolay yapışması ve bu hücrelerin içine kolay girmesidir. Akciğerlerdeki esas tip 2 hücrelerine bağlanan ve bu hücrelere giren virüs bir dizi iltihabi olayları başlatır; akciğerlere birfazlaca iltihabi hücre gelir. Aslında akciğerlere gelen yabancı partikül ya da mikroorganizmalara akciğerler şimdi her vakit iltihabi bir tepki ile karşılık verirler. Covid-19’da da bu bu biçimdedir. Akciğer tutulumu olan hastaların değerli bir kısmında süreç akciğerlerde değerli bir sorun bırakmadan güzelleşmeyle sonlanır lakin bir kısım hastada akciğer tutulumu olağandışı bir inflamatuar (iltihabi) karşılığa yol açabilir bu da akciğerlerde tutulumun yaygınlaşmasına ve ağır teneffüs yetmezliğine yol açabilir. Farklı niçinlerle de akciğerlerde Covid-19 pnömonisi yaygınlığı artabilir ve teneffüs yetmezliği gelişebilir. Ağır teneffüs yetmezliği gelişmiş hastalara yapay teneffüs aygıtıyla yüksek oranda oksijen vermek gerekebilir. Bundan öbür Covid-19’lu hastalarda öbür zatürelerde görülenden daha fazla pıhtılaşma problemleri görülebilmektedir. Akciğerlerde lokalize pıhtılar (trombi) olabileceği üzere akciğerlerin büyük damarlarında da pıhtılar gözlenebilir. Teneffüs yetmezliğine katkıda bulunan en değerli faktörlerden bir tanesi de Covid-19’da gözlenen bu pıhtı oluşması durumudur. Kalp üzere bedenin pek fazlaca organında da ACE-2 reseptörleri bulunduğundan Covid-19’lu hastaların öbür organları da Sars Cov-2 virüsü tarafınca etkilenmiş olabilir.
Covid-19 tedavisi nasıldır?
Covid-19’un bilinen kesin bir tedavisi yoktur. Covid 19’lu hastalarda Sars Cov-2 virüsüne mahsus hastalığı tam olarak uygunlaştıran bir ilaç yoktur. Monoklonal antikorların hastalığın erken periyotlarında faydalı olabilecekleri gösterilmiştir. Hastanede yatan hastalar uygun hidrasyonu ve vitaminleri içeren dayanak tedavisi, kan sulandırıcı ilaçlar, kortizon tedavisi ve oksijen tedavisi üzere tedavilerden yarar gorebilirler. Birtakım hastalar için ağır bakım takibi ve yapay teneffüs aygıtı kullanması gerekli olabilmektedir.
Salgın hastalıklarda yapılması gereken en değerli süreç hasta olmayı ve ötürüsı ile hastalığın yayılmasını önlemektir. Bunun için en faal usul ise aşı yapılmasıdır. Aşı olmanın yanı sıra hijyen, bilhassa Covid-19 hastalığı yüksek oranda teneffüs yoluyla bulaştığı için, izolasyon/temas kurallarına uyulması ve maske takılması fazlaca değerlidir.
Covid-19 nasıl bulaşır?
Sars Cov-2 virüsü ile enfekte bir birey virüs içeren küçük partikül ve damlacıkları öksürük, hapşırık, konuşma vs. ile ortam havasına bıraktığında virüs içeren bu partikül ya da damlacıklar öteki beşerler tarafınca teneffüs yoluyla alınabilirler ve bu biçimdece bu bireylere virüs bulaşabilir. Teneffüs yolu Sars Cov-2 virüsünün temel bulaş yoludur. Bundan öbür enfekte kişi tarafında ortam havasına bırakılan ve virüs içeren bu partikül ya da damlacıklar öteki bireylerin ağızlarına burunlarına gözlerine direkt olarak yapışabilirler. Ya da kimi vakit bu partikül ya da damlacıklar etraftaki eşyalara bulaşabilirler. Bu etraftaki eşyalara dokunmak niçiniyle de bulaş olabilir. Eşya teması ile virüs bulaşı olabileceği kabul edilse bile bu mümkünlük pek düşüktür. Teneffüs yolu ile ağız, burun, üst hava yolları ve akciğerlerin gaz alışverişi yapılan en küçük ünitesi olan alveollere kadar virüs bulaşı olabilir. O niçinle maske takmak virüs bulaşını önlemek ismine epeyce değerlidir. Virüs bulaşı olan ya da virüs maruziyeti olan her birey hasta olmamaktadır. Bu da insanların bir kısmında virüse karşı doğal bir bağışıklık olabileceğini düşündürmektedir.
Covid-19 belirtileri nelerdir?
Covid-19’lu hastalarda yavaşça hastalık belirtilerinden ağır hastalık belirtilerine kadar değişen geniş bir belirti çeşitliliği vardır. Virüse maruziyettten 2-14 gün daha sonra belirtiler ortaya çıkabilir. Covid-19’un en önemli belirtileri, boğaz ağrısı, burun akıntısı, ateş, titreme, öksürük, nefes darlığı, çabuk yorulma, halsizlik, kas ağrıları, eklem ağrıları, sırt ağrısı, tüm bedende ağrı, baş ağrısı, tat ya da koku kaybı, bulantı, kusma, ishaldir. Hastalarda bunlardan öbür belirtiler de ortaya çıkabilir. Hastalarda tüm semptomların olması beklenmez.Eşlik eden kronik hastalığı olanlarda ya da yaşlılarda ek belirtiler de olabilir.
Covid-19 niye hayat tehdit edici bir hastalıktır?
COVİD-19’da görülen en önemli sorun akciğer tutulumudur. Sars Cov-2 virüsünün en değerli özelliklerinden bir tanesi akciğerlerde tip-2 hücrelerinde bulunan ACE-2 reseptörlerine kolay yapışması ve bu hücrelerin içine kolay girmesidir. Akciğerlerdeki esas tip 2 hücrelerine bağlanan ve bu hücrelere giren virüs bir dizi iltihabi olayları başlatır; akciğerlere birfazlaca iltihabi hücre gelir. Aslında akciğerlere gelen yabancı partikül ya da mikroorganizmalara akciğerler şimdi her vakit iltihabi bir tepki ile karşılık verirler. Covid-19’da da bu bu biçimdedir. Akciğer tutulumu olan hastaların değerli bir kısmında süreç akciğerlerde değerli bir sorun bırakmadan güzelleşmeyle sonlanır lakin bir kısım hastada akciğer tutulumu olağandışı bir inflamatuar (iltihabi) karşılığa yol açabilir bu da akciğerlerde tutulumun yaygınlaşmasına ve ağır teneffüs yetmezliğine yol açabilir. Farklı niçinlerle de akciğerlerde Covid-19 pnömonisi yaygınlığı artabilir ve teneffüs yetmezliği gelişebilir. Ağır teneffüs yetmezliği gelişmiş hastalara yapay teneffüs aygıtıyla yüksek oranda oksijen vermek gerekebilir. Bundan öbür Covid-19’lu hastalarda öbür zatürelerde görülenden daha fazla pıhtılaşma problemleri görülebilmektedir. Akciğerlerde lokalize pıhtılar (trombi) olabileceği üzere akciğerlerin büyük damarlarında da pıhtılar gözlenebilir. Teneffüs yetmezliğine katkıda bulunan en değerli faktörlerden bir tanesi de Covid-19’da gözlenen bu pıhtı oluşması durumudur. Kalp üzere bedenin pek fazlaca organında da ACE-2 reseptörleri bulunduğundan Covid-19’lu hastaların öbür organları da Sars Cov-2 virüsü tarafınca etkilenmiş olabilir.
Covid-19 tedavisi nasıldır?
Covid-19’un bilinen kesin bir tedavisi yoktur. Covid 19’lu hastalarda Sars Cov-2 virüsüne mahsus hastalığı tam olarak uygunlaştıran bir ilaç yoktur. Monoklonal antikorların hastalığın erken periyotlarında faydalı olabilecekleri gösterilmiştir. Hastanede yatan hastalar uygun hidrasyonu ve vitaminleri içeren dayanak tedavisi, kan sulandırıcı ilaçlar, kortizon tedavisi ve oksijen tedavisi üzere tedavilerden yarar gorebilirler. Birtakım hastalar için ağır bakım takibi ve yapay teneffüs aygıtı kullanması gerekli olabilmektedir.
Salgın hastalıklarda yapılması gereken en değerli süreç hasta olmayı ve ötürüsı ile hastalığın yayılmasını önlemektir. Bunun için en faal usul ise aşı yapılmasıdır. Aşı olmanın yanı sıra hijyen, bilhassa Covid-19 hastalığı yüksek oranda teneffüs yoluyla bulaştığı için, izolasyon/temas kurallarına uyulması ve maske takılması fazlaca değerlidir.